Yearly Archives: 2008

Nazwa przedmiotu
Rzymskie prawo publiczne

Typ przedmiotu
Opcjonalny (grupa D programu studiów)

Poziom przedmiotu
Magisterskie studia administracji
Magisterskie studia prawnicze

Rok studiów
Dowolny

Wartość punktowa ECTS
6 ECTS

Formuła nauczania
Wykład

Język wykładowy
Polski

Imię i nazwisko wykładowcy
dr Jacek Wiewiorowski

Wymagania wstępne
Brak, choć zalecany jest wcześniejszy udział w wykładach i konwersatoriach z Historii prawa publicznego, prawa rzymskiego oraz uzyskanie zaliczenia z przedmiotu łacina dla prawników

Cele przedmiotu
Po zaliczeniu przedmiotu student powinien wykazać się znajomością ewolucji organizacji państwa rzymskiego w epoce królewskiej, republikańskiej i cesarstwa oraz zasad zarządu państwem rzymskim w tych okresach. Wskazany zakres wiedzy o powinien dać studentowi umiejętność zrozumienia natury i pochodzenia pojęć związanych ze współczesnym prawem publicznym, wywodzących się lub nawiązujących do rzymskiej tradycji prawnej.

Treści merytoryczne przedmiotu
Organizacja państwa rzymskiego w okresie królewskim
1. Początki państwa rzymskiego
2. Pierwotna organizacja wspólnoty rzymskiej i jej zmiany w okresie królestwa

II. Organizacja państwa rzymskiego w okresie republiki
1. Początki republiki
2. Struktura społeczna i sytuacja ekonomiczna
3. Źródła prawa
4. Polityczna organizacja państwa (zgromadzenia, senat, urzędnicy republikańcy)
5. Organizacja administracyjna państwa (w tym organizacja wymiaru sprawiedliwości)
7. Armia rzymska w okresie Republiki
8. Kryzys republiki rzymskiej

III. Organizacja państwa rzymskiego w okresie cesarstwa

Wczesne cesarstwo (pryncypat)
1. Tradycje republikańskie pryncypatu
2. Struktura społeczna i sytuacja ekonomiczna
3. Źródła prawa
4. Instytucje polityczne
(pozycja prawna princepsa, zgromadzenia ludowe, Senat, urzędnicy republikańscy i cesarscy)
5. Organizacja administracyjna państwa (w tym organizacja wymiaru sprawiedliwości)
6. Armia rzymska w okresie pryncypatu

Późne cesarstwo (dominat)
1. Kryzys III w.
2. Struktura społeczna i sytuacja ekonomiczna
3. Źródła prawa
4. Instytucje polityczne (pozycja cesarza, Senat)
5. Organizacja administracyjna państwa
(Administracja centralna i prowincjonalna; podział administracyjny państwa; organizacja wymiaru sprawiedliwości)
6. Armia rzymska w okresie późnego cesarstwa
7. Zagadnienie tzw. zmierzchu cesarstwa rzymskiego

W trakcie wykładu analizowane są wybrane fragmenty tekstów źródłowych, a szczególny nacisk położony jest na zasady organizacji państwa rzymskiego.

Metody oceny
Egzamin pisemny lub ustny, polegający na sprawdzeniu umiejętności analizy jednego tekstu źródłowego oraz trzech pytań dotyczących rzymskiego prawa publicznego

Zalecane lektury
Lektury podstawowe:
– Zabłocki J., Tarwacka A., Publiczne prawo rzymskie, Warszawa 2005
– Sitek B., Krajewski P. (red.), Rzymskie prawo publiczne, Olsztyn 2004
– Gulczyński A., Lesiński B., Walachowicz J., Wiewiorowski J., Historia państwa i prawa. Wybór tekstów źródłowych, wyd. 2, b.d. wyd., Poznań

Lektury dodatkowe (najważniejsze pozycje):
– Alföldy G., Historia społeczna starożytnego Rzymu, tłum. A. Gierlińska, Poznań 1998
– Baszkiewicz J., Powszechna historia ustrojów państwowych, Gdańsk 2002
– Cameron Av., Późne cesarstwo rzymskie, przeł. M. Kwiecień, Warszawa b.d.wyd.
– Wells C., Cesarstwo rzymskie, przełożył T. Duliński, Warszawa, b.d.w.
– Crawford M., Rzym w okresie republiki, tłum. J. Rohiziński, Warszawa 2004
– Koranyi K., Powszechna Historia Państwa i Prawa, t. I, Warszawa 1961; t. II, (Średniowiecze. Część 1), Warszawa 1963
– Sczaniecki M., Powszechna historia państwa i prawa, Warszawa 2003 (9. wyd.)
– Ziółkowski A., Historia Rzymu, Poznań 2004

Pełna lista lektur dodatkowych udostępniana jest przez prowadzącego na początku zajęć

Kierunek: Prawo

Poziom kształcenia: Studia jednolite magisterskie

Tryb kształcenia: Studia stacjonarne

Nazwa przedmiotu: prawo rzymskie

Liczba punktów ECTS łącznie z wykładem: 6

Typ przedmiotu: kierunkowy

Rok studiów/semestr: 1/2

Liczba godzin: 30

Imię i nazwisko: Jacek Wiewiorowski

Tytuł/stopień: Doktor

Dyscyplina naukowa: prawo

Założenia i cele przedmiotu: 
Po zaliczeniu przedmiotu student powinien wykazać się znajomością sensu praktycznego i konstrukcji dogmatycznej omawianych instytucji rzymskiego prawa prywatnego oraz ich wpływu na rozwój prawa prywatnego w czasach nowożytnych. Powinien także posiadać podstawowe i informacje na temat metody rozwijania prawa w antycznym Rzymie oraz wpływu tekstów rzymskich na budowanie nauki prawa w średniowiecznej i nowożytnej Europie. Wskazany zakres wiedzy o prawie rzymskim powinien ułatwić studentowi zrozumienie natury pojęć i instytucji współczesnego prawa prywatnego które wyrastają z tradycji prawa rzymskiego. Student zdobywa także umiejętność korzystania z tej tradycji prawnej jako kryterium porównywania różnych systemów prawa prywatnego oraz samodzielnej oceny ewolucji prawa prywatnego, w szczególności współczesnych procesów dekodyfikacji i rozwoju europejskiego prawa prywatnego.

Wymagania wstępne:
Zalecany jest równoległy udział w ćwiczeniach z historii prawa prywatnego

Metody dydaktyczne:
W trakcie zajęć studenci rozwiązują kazusy wybrane spośród tekstów zawartych z zbiorze W. Bojarski, W. Dajczak, A Sokala, Verba iuris, Reguły i kazusy prawa rzymskiego, Toruń 2007 [wyd. 3.] w działach prawo rzeczowe, zobowiązania, prawo spadkowe (strony 71 – 119). Metoda rozwiązywania kazusów uwzględnia wymogi egzaminacyjne z przedmiotu Prawo rzymskie. Uzyskanie oceny bardzo dobrej z zaliczenia konwersatorium daje uprawnienie do zwolnienia na egzaminie z przedmiotu prawo rzymskie z jednego pytania, dotyczącego historycznego rozwoju prawa rzymskiego i jego źródeł.

Forma i warunki zaliczania przedmiotu:
Zaliczenie uzyskiwane jest na stopień. 

Podstawą do jego uzyskania są: 
I. Dwa sprawdziany pisemne 
– o charakterze wstępnym po ok. 2 tygodniach zajęć, polegające na omówieniu dwóch tekstów źródłowych dotyczących historycznego rozwoju prawa rzymskiego i jego źródeł 
– zaliczeniowe pod koniec cyklu konwersatoriów, obejmujące rozwiązania trzech kazusów 
II. Aktywność w trakcie zajęć, wykazanie się umiejętnością rozwiązywania kazusów i wiedzą teoretyczną. 
Osoby pragnące pogłębić znajomość prawa rzymskiego i uzyskać ocenę bardzo dobrą lub celującą przygotowują pracę semestralną (minimum 10 stron wydruku komputerowego z bibliografią oraz przypisami) dotycząca wybranej instytucji prawa rzymskiego majątkowego lub omawiają ustnie w trakcie dyżuru 5 prac z listy lektur dodatkowych.

Treści kształcenia (programowe):
Konwersatorium jest prowadzone jako przygotowanie do studiów z zakresu polskiego prawa cywilnego, prawa cywilnego porównawczego i europejskiego prawa prywatnego. Punktem ciężkości jest prawo majątkowe (rzeczowe, spadki, zobowiązania) oraz metoda znajdowania rozstrzygnięć przez prawników rzymskich. W zakresie koniecznym dla zrozumienia tych zagadnień konwersatoria obejmują historię źródeł, prawo osobowe i familijne oraz proces prywatny. Konwersatoria uwzględniają zarówno antyczne prawo rzymskie jak i podstawowe tendencje ewolucji recypowanego prawa rzymskiego (ius commune) aż po rozwiązania przyjęte w kodyfikacjach cywilnych.

Wykaz literatury podstawowej:
– W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de Bérier, Prawo rzymskie u podstaw prawa prywatnego, Warszawa 2009
– K. Kolańczyk, Prawo rzymskie, Warszawa 1997 i późniejsze wydania 
– W. Rozwadowski, Prawo rzymskie. Zarys wykładu z wyborem źródeł, Poznań 1992

Wykaz literatury uzupełniającej:
Podręczniki: 
– A. Borkowski, P. J. du Plessis, Textbook on Roman law, Oxford 2005
– J. Gaudemet, Droit privé romain, Paris 2000
– A. Guarino, Diritto privato romano, Napoli 2001
– J. D. Harke, Römisches Recht : von der klassischen Zeit bis zu den modernen Kodifikationen, München 2008
– H. Honsell, Römisches Recht, Berlin 2002 
– M. Kaser, R. Knütel, Römisches Privatrecht: ein Studienbuch, München 2008
– P. Pichonnaz, Les fondements romains du droit privé, Zürich 2008
– R. Zimmermann, The Law of Obligations. Roman Foundations of the Civilian Tradition, Oxford 1996 
Lektury dodatkowe (listę obejmującą ok. 40 prac udostępnia prowadzący na początku zajęć)

Wykład monograficzny – (30 godzin). W wykładzie mogą uczestniczyć także studenci pierwszego roku. Od słuchaczy oczekuję pogłębiania zagadnień poruszanych na wykładzie.
Egzamin pisemny, sprawdzający wiadomości teoretyczne oraz umiejętność rozpoznawania treści prawnych w przekazie obrazowym

Celem wykładu jest przedstawienie:
1) ewolucji sposobów wizualnego komunikowania o treści norm prawnych,
2) sposobów przedstawiania problemów prawnych za pomocą obrazu

Zakres wykładu:
1. Pojęcie ikonografii (wizualizacji prawa)
2. Ikonografia prawna pośród nauk prawnych oraz nauk pomocniczych historii, nakreślenie kierunków rozwoju ikonografii prawnej
3. Źródło historyczne – źródło ikonograficzne – dzieło sztuki
4. Charakterystyka źródeł ikonograficznych, wyjaśnienie ich znaczenia
5. Rozwój sposobów przekazywania treści norm prawnych
– równoległość przekazu za pomocą pisma i obrazu;
– samodzielność obrazowego sposobu komunikowania;
6. Znak – język – obraz
7. Znak a dzieło sztuki; „dzieło” sztuki jako znak
8. Znaki w przekazach wizualnych (dziełach sztuki)
9. Charakterystykę podstawowych problemów przedstawianych w źródłach ikonograficznych z wyróżnieniem
a) sposobów wizualnego przedstawiania źródeł prawa, ich rodzajów i pochodzenia
b) problemów prawa publicznego (m.in. sygnalizacji władztwa państwowego, posiadanych uprawnień, pozycji zajmowanej w strukturze społecznej),
c) problemów prawa prywatnego (osobowego, rodzinnego, spadkowego, rzeczowego),
d) problemów prawa karnego (rodzaje czynów zakazanych, rodzaje kar i sposobów ich wykonywania),
d) problemów prawa procesowego (m.in. etapów postępowania, środków dowodowych),
f) dawna i współczesna symbolika prawna, w tym państwowa i samorządowa (herby, flagi inne symbole), atrybuty świętych uzmysławiające problemy prawne.

Zajęcia odbywać się będą również w miejscach, gdzie znajdują się oryginalne wyobrażenia ikonograficzne, w roku akademickim 2008/2009 w Muzeum Narodowym w Poznaniu i w katedrze w Gnieźnie

Literatura
Gernot Kocher, Zeichen und Symbole des Rechts. Eine historische Ikonographie, München 1992. Wolfgang Schild, Die Geschichte der Gerichtsbarkeit. Vom Gottesurteil bis zur modernen Rechtsprechung, Hamburg, 1997.
Colette Brunschwig, Visualisierung von Rechtsnormen. Legal Design, Zürich 2001.
Zenon Piech, Monety, Pieczęcie i herby w systemie symboli władzy Jagiellonów, Warszawa 2004 Zenon Piech, Ikonografia pieczęci Piastów, Kraków 1993.
Witold Garbaczewski, Ikonografia monet piastowskich 1173 – ok. 1280, Warszawa 2007.
Jerzy Lileyko, Sejm polski. Tradycja- ikonografia – sztuka, Warszawa 2003
Symbole władzy i wielkie dynastie. Leksykon: historia, sztuka, ikonografia, Warszawa 2008
Józef Szymański, Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2004.
Witold Maisel, Archeologia prawna Polski, Warszawa-Poznań 1982.
Witold Maisel Archeologia prawna Europy, Warszawa-Poznań 1989.