prawo rzymskie – wykład i egzamin 2008/2009
Zakres wykładu i wymagań egzaminacyjnych z prawa rzymskiego okresla poniższy sylabus
Nazwa przedmiotu: Prawo rzymskie
- Typ przedmiotu: kierunkowy
- Poziom przedmiotu: Magisterskie studia prawnicze
- Rok studiów: pierwszy
- Wartość punktowa ECTS: 8 ECTS
- Formuła nauczania: wykład
- Język wykładowy: polski
- imię i nazwisko wykładowcy: Prof. UAM dr hab. Wojciech Dajczak
- Wymagania wstępne: Brak, choć zalecany jest równoległy udział w konwersatorium z prawa rzymskiego
- Cele przedmiotu:
Po zaliczeniu przedmiotu student powinien wykazać się znajomością struktury omawianych instytucji rzymskiego prawa prywatnego, powstałych w ramach prawa rzymskiego i tradycji romanistycznej systematyk prawa prywatnego, metodach rozwijania prawa prywatnego w Rzymie w zakresie określonym na wykładzie oraz znaczenia tradycji romanistycznej dla rozwoju prawa prywatnego.
Wskazany zakres wiedzy o prawie rzymskim powinien dać studentowi umiejętność zrozumienia natury kontynuujących prawo rzymskie instytucji polskiego prawa cywilnego, umiejętność korzystania z tradycji romanistycznej jako kryterium porównywania różnych systemów prawa prywatnego oraz samodzielnej oceny zmian w prawie prywatnym, w szczególności wynikających z rozwoju europejskiego prawa prywatnego. - Treści merytoryczne przedmiotu:
Wykład jest prowadzony jako przygotowanie do pogłębionych studiów z zakresu polskiego prawa cywilnego, prawa cywilnego porównawczego i europejskiego prawa prywatnego. Punktem ciężkości jest prawo majątkowe (rzeczowe, zobowiązania, spadki) oraz metoda znajdowania rozstrzygnięć przez prawników rzymskich. W zakresie koniecznym dla zrozumienia tych zagadnień wykład obejmuje historię źródeł, prawo osobowe, familijne o proces prywatny. - Metody oceny:
Egzamin pisemny obejmujący:
– cztery pytania opisowe (po 10 min. Każde)
– kazus z podanej listy (15 min).
Uzyskanie oceny bardzo dobrej z zaliczenia konwersatorium daje uprawnienie do zwolnienia na egzaminie z pytania dotyczącego historycznego rozwoju prawa rzymskiego i jego źródeł
Egzamin w formie ustnej mogą zdawać: cudzoziemcy; osoby które z uwagi na stan zdrowia lub dysgrafię (wykazane stosownymi zaświadczeniami) mają istotne trudności w składaniu egzaminu pisemnego, osoby które przygotują i pomyślnie przedstawią w ciągu 5 minut prezentację lektury oraz odpowiedzą na dotyczące prezentacji pytania.
- Zalecane lektury:
- W. Rozwadowski, Prawo rzymskie. Zarys wykładu z wyborem źródeł, Poznań 1992;
- K. Kolańczyk, Prawo rzymskie, Warszawa 1997 i późniejsze;
dla zainteresowanych:
- – H. Honsell, Römisches Recht, Berlin 2002;
- R. Zimmermann, The Law of Obligations. Roman Foundations of the Civilian Traditon Oxford 1996,
- W. Dajczak, Prawo rzymskie a rozwój europejskiego prawa prywatnego, [w:] Poszukiwanie Europy, pod red. A. Mikołajczak, L. Mrozewicz, Poznań 2000, s. 43 – 54.
Zarys historii Katedry Prawa Rzymskiego i Historii Prawa Sądowego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Katedra Prawa Rzymskiego i Historii Prawa Sądowego powstała w wyniku przekształceń struktury Wydziału przeprowadzonych w 1981 r. a polegających na likwidacji zakładów i instytutów. Przestał wówczas istnieć powołany w 1967 r. Instytut Historii Państwa i Prawa oraz działające w nim zakłady. Kierownictwo katedry powierzono najpierw prof. Kazimierzowi Kolańczykowi, po jego śmierci prof. Bogdanowi Lesińskiemu, a następnie prof. Władysławowi Rozwadowskiemu. Obecnie. kierownikiem katedry jest prof. Ewa Borkowska-Bagieńska.
Katedra nawiązuje do tradycji nauczania prawa rzymskiego i przedmiotów historyczno-prawnych w Poznaniu. Co do prawa rzymskiego tradycja ta sięga powstałej w XVI w. Akademii Lubrańskiego. W zakresie historii prawa sądowego w czasach nowożytnych Katedra rozwija badania, które, w różnych strukturach organizacyjnych, są prowadzone od chwili powstania Uniwersytetu w roku 1919.
Pierwszym kierownikiem Katedry Prawa Rzymskiego na Uniwersytecie Poznańskim był prof. Zygmunt Lisowski (1880-1955), uczeń światowej sławy uczonego Rafała Taubenschlaga. Pozostawał on w nurcie niemieckiej pandektystyki zajmując się również współczesnym sobie prawem cywilnym. Jego autorstwa były m.in. Studia nad sposobami nabycia własności w rzymskim Egipcie (1913), Rzymskie prawo prywatne (wspólnie z F. Zollem), a także przekład niemieckiego kodeksu cywilnego z 1896 . r. (BGB). Prof. Z. Lisowski był rektorem Uniwersytetu Poznańskiego (1923-1924) oraz prezesem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1945-1955).
Twórcą poznańskiej szkoły historii prawa był prof. Zygmunt Wojciechowski (1900-1955), inicjator powołania Instytutu Zachodniego, twórca i redaktor mającego międzynarodową renomę „Czasopisma Prawno-Historycznego”. Rozpoczęte przez niego dzieło kontynuowali jego uczniowie: prof. Zygmunt Kaczmarczyk, prof. Kazimierz Kolańczyk (następca Z. Lisowskiego na stanowisku Kierownika Katedry Prawa Rzymskiego UAM), prof. Józef Matuszewski (od 1963 do dnia dzisiejszego w Łodzi), prof. Michał Sczaniecki (od 1965 r. w Warszawie) oraz ich uczniowie, m.in. profesorowie Jan Wąsicki, Witold Maisel, Bogdan Lesiński, Henryk Olszewski, Jerzy Walachowicz, Jerzy Wisłocki.
Zainteresowania badawcze Z. Wojciechowskiego skierowane były na problemy pierwotnego ustroju szczepowego (za którego podstawę przyjął ustrój rodowy) i politycznego Polski przedpiastowskiej oraz początki państwa polskiego, a także na stosunki polsko-niemieckie. Uczniowie prof. Wojciechowskiego i ich następcy objęli badaniami wszystkie okresy i działy historii państwa i prawa. Należały do nich również badania nad prawem sądowym. Wśród opublikowanych wyników badań najważniejsze miejsce zajmują prace K. Kolańczyka Studia nad reliktami wspólnej własności ziemskiej w najdawniejszej Polsce. Rozporządzanie własnością ziemską do końca XIV w. (1950) i Najdawniejsze polskie prawo spadkowe (1939/1940), B. Lesińskiego Kupno renty w średniowiecznej Polsce (1966) i Stanowisko kobiety w polskim prawie ziemskim do polowy XV w. (1956), W. Maisla Poznańskie prawo karne do końca XVI wieku (1963) oraz E. Borkowskiej-Bagieńskiej „Zbiór praw sądowych” Andrzeja Zamoyskiego (1986). Ważnym osiągnięciem było też stworzenie przez W. Maisla podstaw polskiej archeologii prawnej.
Prof. Kazimierz Kolańczyk (1915-1982) swe zainteresowania naukowe poszerzył o prawo rzymskie, czego ukoronowaniem było wydanie w 1973 r. podręcznika Prawo rzymskie, który był kilkakrotnie wznawiany i do dziś stanowi ważną pomoc dla studentów. Do uczniów prof. Kolańczyka należeli: prof. W. Bojarski (1931-2000), prof. UAM w latach 1992 – 2000, który z zakresu prawa rzymskiego opublikował monografie: Emfiteuza według prawa rzymskiego (1970), Pożytki naturalne w prawie rzymskim (1979), doc. Gerard Kuleczka (1934-1983), autor monografii Prawo rzymskie epoki pryncypatu wobec dzieci pozamałżeńskich (1969) i Studia nad rzymskim wojskowym prawem karnym (1974), oraz pracujący nadal w Katedrze prof. Władysław Rozwadowski.
Poznańscy historycy prawa w szerokim zakresie prowadzili działalność edytorską polegającą na wydawaniu dawnych źródeł prawa. Wymienić tu należy: Najstarszego zwodu prawa polskiego w 1959 r. (J. Matuszewski), Statuty Kazimierza Wielkiego w 1947 r. (Z. Kaczmarczyk, M. Sczaniecki i S. Weyman), tom X Volumina Legum w 1952 r. (Z. Kaczmarczyk przy współudziale J. Matuszewskiego, M. Sczanieckiego i J. Wąsickiego). Prof. W. Maisel skupił się na wydawaniu źródeł prawa miast wielkopolskich, a do najważniejszych należą: Poznańska księga prawa magdeburskiego i miśnieńskiego (1964), Ortyle sądów wyższych miast wielkopolskich z w. XV—XVIII (1959), Wilkierze Poznańskie z XIV—XVIII w. (1966, 1968 i 1969).
Katedra nawiązuje do tradycji nauczania prawa rzymskiego i przedmiotów historyczno-prawnych w Poznaniu. Co do prawa rzymskiego tradycja ta sięga powstałej w XVI w. Akademii Lubrańskiego. W zakresie historii prawa sądowego w czasach nowożytnych Katedra rozwija badania, które, w różnych strukturach organizacyjnych, są prowadzone od chwili powstania Uniwersytetu w roku 1919.
Pierwszym kierownikiem Katedry Prawa Rzymskiego na Uniwersytecie Poznańskim był prof. Zygmunt Lisowski (1880-1955), uczeń światowej sławy uczonego Rafała Taubenschlaga. Pozostawał on w nurcie niemieckiej pandektystyki zajmując się również współczesnym sobie prawem cywilnym. Jego autorstwa były m.in. Studia nad sposobami nabycia własności w rzymskim Egipcie (1913), Rzymskie prawo prywatne (wspólnie z F. Zollem), a także przekład niemieckiego kodeksu cywilnego z 1896 . r. (BGB). Prof. Z. Lisowski był rektorem Uniwersytetu Poznańskiego (1923-1924) oraz prezesem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1945-1955).
Twórcą poznańskiej szkoły historii prawa był prof. Zygmunt Wojciechowski (1900-1955), inicjator powołania Instytutu Zachodniego, twórca i redaktor mającego międzynarodową renomę „Czasopisma Prawno-Historycznego”. Rozpoczęte przez niego dzieło kontynuowali jego uczniowie: prof. Zygmunt Kaczmarczyk, prof. Kazimierz Kolańczyk (następca Z. Lisowskiego na stanowisku Kierownika Katedry Prawa Rzymskiego UAM), prof. Józef Matuszewski (od 1963 do dnia dzisiejszego w Łodzi), prof. Michał Sczaniecki (od 1965 r. w Warszawie) oraz ich uczniowie, m.in. profesorowie Jan Wąsicki, Witold Maisel, Bogdan Lesiński, Henryk Olszewski, Jerzy Walachowicz, Jerzy Wisłocki.
Zainteresowania badawcze Z. Wojciechowskiego skierowane były na problemy pierwotnego ustroju szczepowego (za którego podstawę przyjął ustrój rodowy) i politycznego Polski przedpiastowskiej oraz początki państwa polskiego, a także na stosunki polsko-niemieckie. Uczniowie prof. Wojciechowskiego i ich następcy objęli badaniami wszystkie okresy i działy historii państwa i prawa. Należały do nich również badania nad prawem sądowym. Wśród opublikowanych wyników badań najważniejsze miejsce zajmują prace K. Kolańczyka Studia nad reliktami wspólnej własności ziemskiej w najdawniejszej Polsce. Rozporządzanie własnością ziemską do końca XIV w. (1950) i Najdawniejsze polskie prawo spadkowe (1939/1940), B. Lesińskiego Kupno renty w średniowiecznej Polsce (1966) i Stanowisko kobiety w polskim prawie ziemskim do polowy XV w. (1956), W. Maisla Poznańskie prawo karne do końca XVI wieku (1963) oraz E. Borkowskiej-Bagieńskiej „Zbiór praw sądowych” Andrzeja Zamoyskiego (1986). Ważnym osiągnięciem było też stworzenie przez W. Maisla podstaw polskiej archeologii prawnej.
Prof. Kazimierz Kolańczyk (1915-1982) swe zainteresowania naukowe poszerzył o prawo rzymskie, czego ukoronowaniem było wydanie w 1973 r. podręcznika Prawo rzymskie, który był kilkakrotnie wznawiany i do dziś stanowi ważną pomoc dla studentów. Do uczniów prof. Kolańczyka należeli: prof. W. Bojarski (1931-2000), prof. UAM w latach 1992 – 2000, który z zakresu prawa rzymskiego opublikował monografie: Emfiteuza według prawa rzymskiego (1970), Pożytki naturalne w prawie rzymskim (1979), doc. Gerard Kuleczka (1934-1983), autor monografii Prawo rzymskie epoki pryncypatu wobec dzieci pozamałżeńskich (1969) i Studia nad rzymskim wojskowym prawem karnym (1974), oraz pracujący nadal w Katedrze prof. Władysław Rozwadowski.
Poznańscy historycy prawa w szerokim zakresie prowadzili działalność edytorską polegającą na wydawaniu dawnych źródeł prawa. Wymienić tu należy: Najstarszego zwodu prawa polskiego w 1959 r. (J. Matuszewski), Statuty Kazimierza Wielkiego w 1947 r. (Z. Kaczmarczyk, M. Sczaniecki i S. Weyman), tom X Volumina Legum w 1952 r. (Z. Kaczmarczyk przy współudziale J. Matuszewskiego, M. Sczanieckiego i J. Wąsickiego). Prof. W. Maisel skupił się na wydawaniu źródeł prawa miast wielkopolskich, a do najważniejszych należą: Poznańska księga prawa magdeburskiego i miśnieńskiego (1964), Ortyle sądów wyższych miast wielkopolskich z w. XV—XVIII (1959), Wilkierze Poznańskie z XIV—XVIII w. (1966, 1968 i 1969).
Nowości na witrynie internetowej!
Witryna internetowa www.rzym.amu.edu.pl jest aktualnie modernizowana. W przypadku problemów, proszę informować administratora systemu.